Đá gà là một thú chơi dân gian lâu đời, mang đậm nét văn hóa truyền thống của người Việt. Để sở hữu một chiến kê dũng mãnh, bách chiến bách thắng, khâu quan trọng nhất chính là biết cách chọn gà chọi hay. Đây không chỉ là kinh nghiệm mà còn là cả một nghệ thuật, đòi hỏi sự tinh tường, kiên nhẫn và kiến thức sâu rộng. Bài viết này sẽ chia sẻ những bí kíp chọn gà chọi từ các sư kê lão làng, giúp bạn tự tin hơn trong việc tìm kiếm và sở hữu những chiến kê ưng ý.
Tầm quan trọng của việc chọn gà chọi hay
Việc chọn gà chọi hay ngay từ đầu mang ý nghĩa quyết định đến thành công sau này. Một con gà có tố chất tốt, tông dòng chuẩn sẽ dễ huấn luyện hơn, có sức khỏe dẻo dai, lối đá thông minh và khả năng chịu đòn tốt. Ngược lại, nếu chọn phải gà không đạt chuẩn, dù bạn có chăm sóc kỹ lưỡng đến đâu cũng khó lòng trở thành một chiến kê thực thụ.
Nhiều người mới chơi thường chỉ chú trọng vào cách chọn gà chọi đẹp mà bỏ qua những yếu tố quan trọng khác. Một con gà đẹp mã chưa chắc đã đá hay. Do đó, cách chọn gà chọi chiến đòi hỏi cái nhìn toàn diện, đánh giá tổng thể nhiều yếu tố khác nhau.
Các yếu tố then chốt trong cách chọn gà chọi chiến
Để chọn gà chọi đá hay, các sư kê thường dựa vào một bộ tiêu chí khắt khe, được đúc kết qua nhiều thế hệ. Dưới đây là những yếu tố quan trọng nhất bạn cần xem xét:
Nguồn gốc và tông dòng (Dòng dõi)
“Chó giống cha, gà giống mẹ”. Câu nói này phần nào thể hiện tầm quan trọng của tông dòng. Một chiến kê xuất sắc thường có bố mẹ là những con gà tài, đã được kiểm chứng qua các trận đấu.
- Ưu tiên gà có nguồn gốc rõ ràng: Biết được gà bố, gà mẹ sẽ giúp bạn phần nào đoán được đặc tính di truyền về lối đá, sức bền, sự lỳ đòn.
- Tìm hiểu thành tích của gà bố mẹ: Nếu có thể, hãy tìm hiểu về thành tích thi đấu của đời trước để có cái nhìn khách quan hơn. Đây là bước đầu tiên trong cách chọn gà chọi tốt.
Ngoại hình tổng thể (Hình dáng)
Một con gà hay thường có ngoại hình cân đối, khỏe mạnh, toát lên vẻ lanh lợi, hung dữ.
- Thân hình: Cân đối, vững chãi. Tùy dòng gà (gà đòn hay gà cựa) mà hình dáng có thể khác nhau (thon dài hoặc tròn trịa), nhưng phải đảm bảo sự chắc nịch.
- Dáng đứng: Oai vệ, vững vàng trên đôi chân.
- Sự lanh lợi: Quan sát cách gà di chuyển, phản ứng với môi trường xung quanh. Gà hay thường nhanh nhẹn, mắt láo liên.
Xem đầu, mặt gà
Đầu mặt là nơi thể hiện rõ thần thái của một chiến kê. Cách xem gà chọi qua đầu mặt cần chú ý:
- Đầu: Tương đối nhỏ gọn, liền lạc với cổ.
- Mặt: Lanh lợi, không có vẻ ù lì. Da mặt đỏ au thể hiện sức khỏe tốt.
- Mắt: Sáng, tinh anh, lòng đen nhỏ, vành mắt rộng. Mắt gà thể hiện sự hung dữ, tinh khôn. Tránh chọn gà có mắt lờ đờ, lòng đen lớn.
- Mỏ: Cứng cáp, ngắn vừa phải, khép kín. Mỏ trên và mỏ dưới cân đối, không bị vẹo. Mỏ chắc khỏe giúp gà có những cú mổ hiểm hóc.
- Mào: Gọn gàng (mào công, mào sít…), dựng thẳng, màu đỏ tươi. Tránh mào đổ, mào vẹo.
Xem cổ và vai
- Cổ: Dài vừa phải, cứng cáp, liền lạc với đầu và vai. Gà có cổ khỏe giúp chịu đòn tốt và ra đòn linh hoạt.
- Vai: Nở nang, gân guốc, thể hiện sức mạnh và lực đá. Vai rộng giúp gà có thế đứng vững chắc.
Xem mình và lưng
- Thân mình: Như đã nói, phải chắc nịch. Sờ vào thấy cơ bắp săn chắc, không lỏng lẻo.
- Lưng: Rộng, thẳng, giúp gà chịu lực tốt khi giao chiến.
Xem cánh gà
- Cánh: Dài, dày, khỏe mạnh, khi khép lại úp chặt vào thân mình. Cánh khỏe giúp gà bay cao, giữ thăng bằng tốt và tạo lực trong các cú đá.
- Kiểm tra: Có thể thử kéo nhẹ cánh gà để xem độ cứng cáp và sức bật.
Xem phao câu và đuôi
- Phao câu: To, tròn, sát vào thân mình. Phao câu lớn thường cho thấy gà khỏe mạnh, sinh lực tốt.
- Đuôi: Các lông đuôi dài, đều, hướng thẳng hoặc hơi cong lên. Đuôi giúp gà giữ thăng bằng khi bay nhảy và ra đòn. Tránh gà đuôi quá xòe hoặc cụp xuống.
Xem chân và vảy (Quan trọng nhất)
Đây là bộ phận được các sư kê xem xét kỹ lưỡng nhất, là yếu tố quyết định trong cách chọn gà đá hay.
- Cán (Chân): Thanh thoát, khô ráo, không quá to hoặc quá nhỏ so với thân hình. Chân vuông hoặc tròn đều tốt, miễn là chắc khỏe.
- Vảy: Đây là phần cực kỳ quan trọng. Cách chọn gà đá qua vảy đòi hỏi kinh nghiệm:
- Vảy phải khô, sáng, đều đặn, không có vảy lạ chen ngang bất thường.
- Ưu tiên các loại vảy quý như: vảy án thiên, vảy phủ địa, vảy tam tài, vảy độc biên, vảy nội hoa đăng… (Tìm hiểu kỹ về các loại vảy này là một phần nâng cao của cách chọn gà chọi chiến).
- Tránh gà có vảy búng, vảy nát, vảy không đều.
- Cựa: Vị trí cựa gần gối, chắc chắn. Hình dáng cựa tùy thuộc vào dòng gà và mục đích sử dụng (gà đòn thường không cần cựa quá phát triển).
- Ngón (Ngón chân): Dài, thẳng, khỏe, khoảng cách giữa các ngón rộng giúp gà đứng vững. Đế chân (phần tiếp xúc đất) dày thể hiện gà hay di chuyển, vận động. Móng sắc bén.
Tiếng gáy và thần thái
- Tiếng gáy: Trong, vang, rõ ràng, gắt và đủ số tiếng. Tiếng gáy thể hiện sinh lực và sự tự tin của gà.
- Thần thái: Đây là yếu tố khó diễn tả nhưng rất quan trọng. Một con gà hay phải có thần thái lanh lợi, hung dữ, không sợ sệt khi đối mặt với đối thủ hoặc người lạ. Ánh mắt sắc bén, luôn quan sát.
Cách chọn gà chọi đòn hay và gà đá cựa
Tùy thuộc vào dòng gà bạn muốn chơi (gà đòn miền Bắc hay gà đá cựa miền Nam), cách chọn gà chọi sẽ có một vài điểm khác biệt:
- Cách chọn gà chọi đòn hay: Thường ưu tiên gà có thân hình cao ráo, thon dài, cổ dài, chân cao. Lối đá của gà đòn thiên về sức bền, chịu đòn và những cú đá hiểm vào các bộ phận như đầu, cổ, vai. Do đó, cần chú trọng đến khung xương vững chắc, sức khỏe dẻo dai.
- Cách chọn gà đá cựa: Thường có thân hình tròn trịa hơn, lanh lẹ, tốc độ. Do sử dụng cựa sắt, những cú đá thường mang tính sát thương cao và kết thúc trận đấu nhanh chóng. Cần chú trọng đến tốc độ ra đòn, sự nhanh nhẹn và vị trí cựa tốt.
Cách xem gà chọi qua nước nuôi và xổ thử
Việc chọn gà chọi ban đầu chỉ là bước khởi đầu. Để đánh giá chính xác hơn, cần phải xem gà qua quá trình nuôi dưỡng và cho xổ thử (đá thử).
- Nước nuôi: Quan sát gà trong quá trình nuôi: khả năng ăn uống, tiêu hóa, sức khỏe, sự phát triển cơ bắp, độ sung mãn. Gà hay thường ăn tốt, nhanh nhẹn, da đỏ khỏe mạnh.
- Xổ thử: Cho gà đá thử vài hiệp ngắn với gà khác (có bịt cựa, mỏ) để quan sát:
- Lối đá: Gà đá như thế nào? Có khôn ngoan, biết né đòn, ra đòn hiểm không?
- Sức bền: Gà có giữ được sức qua các hiệp không? Nước khuya (giai đoạn cuối trận) có tốt không?
- Khả năng chịu đòn: Gà có lỳ đòn, không sợ sệt khi bị đá trúng không?
- Sự nhanh nhẹn: Tốc độ di chuyển, ra đòn như thế nào?
Xổ thử là cách chọn gà chọi chiến hiệu quả nhất để kiểm chứng thực tế khả năng của gà.
Lưu ý quan trọng khi chọn gà chọi
- Đừng chỉ dựa vào một yếu tố: Kết hợp xem xét tất cả các yếu tố trên để có đánh giá toàn diện.
- Kiên nhẫn và học hỏi: Cách chọn gà trọi hay cần thời gian và kinh nghiệm. Đừng ngại học hỏi từ những người đi trước.
- Tránh gà có tật lỗi: Kiểm tra kỹ xem gà có bị dị tật bẩm sinh, có dấu hiệu bệnh tật không (khò khè, phân lỏng, ủ rũ…).
- Chọn lọc liên tục: Cách chọn nuôi gà chọi là một quá trình. Ngay cả khi đã chọn được gà ưng ý, bạn vẫn cần theo dõi và chọn lọc trong quá trình nuôi dưỡng, huấn luyện.
Kết luận
Cách chọn gà chọi hay là một hành trình đòi hỏi sự đam mê, tinh tế và kiến thức. Từ việc xem xét tông dòng, đánh giá ngoại hình chi tiết từng bộ phận như đầu, mặt, chân, vảy, cho đến việc quan sát thần thái và kiểm chứng qua xổ thử, tất cả đều góp phần giúp bạn chọn gà chọi tốt nhất.
